MILKYWAYCASSETTES

Op het eigen Milkyway cassettelabel verschenen vanaf 1982 liveopnames, gemaakt in de Melkweg. Muziekblog Diggin' Demos heeft de reeks Milkyway Cassettes gedigitaliseerd en achtergrondartikelen geschreven.

Het is 1971 als Frans Goossens, een twintiger uit Amsterdam, een baantje krijgt in de dan piepjonge Melkweg. Eind jaren 70 is hij als muziekprogrammeur verantwoordelijk voor het concertaanbod, waaronder ook festivals voor nieuw talent, zoals Hollandse Nieuwe en Provinciepop. Frans is dan al gegrepen door de niet-westerse muziek, die hij vanaf de jaren 80 een podium geeft in de Melkweg. Op het eigen Milkyway cassettelabel verschijnen vanaf 1982 liveopnames, gemaakt in de Melkweg. Muziekblog Diggin' Demos heeft de reeks Milkyway Cassettes gedigitaliseerd. Ook heeft Diggin' Demos een achtergrondartikel geschreven over Frans Goossens, de drijvende kracht achter deze muziek. Speciaal voor de website van de Melkweg schrijft Frans bij elke cassetteuitgave de linernotes. Het achtergrondverhaal over world en de Melkweg lees je in onze jubileumuitgave Melkweg 50 Lichtjaren.

Om dit te kunnen bekijken dienen social plugins / marketing cookies te worden toegestaan.

Om dit te kunnen bekijken dienen social plugins / marketing cookies te worden toegestaan.

  • Cassettes

    • De eerste uitheemse klanken in Amsterdam waren in pre-popmuziektijden schaars. Er was (zwarte) jazz te horen in de Phonobar en bij Café Alto en ooit luisterde ik om de hoek op het Rembrandtplein naar Malando & zijn Rumba-Tango Orkest. En niet te vergeten de Kilima Hawaiians. Authentieker en spannender ging het eraan toe in Club La Cubana bij de Surinaamse Max Woiski Sr. met Latijns-Amerikaanse muziek. Later scoorde hij nog met de calypsohit ‘B.B. met R (Bruine bonen met rijst)’.
      Maar het muziekaanbod in Amsterdam ging in de jaren die volgden grondig veranderen met de komst van nieuwe muzikale migranten. Iedere woensdagavond in de jaren 70 stond in de Melkweg de Akoestiese Jamsessie met voorafgaand de Percussieworkshop op het programma. Daar kon iedereen met veel of weinig ambitie aanschuiven en zich eventueel verder bekwamen. Een en ander onder toeziend oog en met de plukkende vingers van bassist Jan Jacobs en de soepele handen van congaspeler Raul Burnett - beide spelend in club La Tropicana van zanger/gitarist Max Woiski Jr.

      Na de feestelijke jaren 70 vol met disco en pretfunk veranderde de tijdgeest. Nederland bezuinigde en het ‘No Future’ van de punk deed zijn intrede. Voor de Melkweg was de ‘Doe Het Zelf’ houding van de punk moeilijk te combineren met mijn ‘Doe Het Samen’ muziekbeleid. In plaats van woeste macho pogotaferelen zagen wij meer in een uitbundig dansende meute en groeide mijn belangstelling voor wat toen ‘niet-westerse muziek’ werd genoemd.
      Uit de internationale smeltkroes van Amsterdamse muzikanten ontstond een breed palet aan jonge, nieuwe bands met muzikale crossovers, variërend van Nedersalsa tot Bijlmerkaseko. Hoog tijd voor een Latin Festival, zo dachten we in 1982. Niet zonder succes, want nu, bijna 40 jaar later, zijn de Portugese klanken van zanger/gitarist Fernando Lameirinhas en het Surinaamse Fra Fra Sound rondom bassist Vincent Henar nog altijd op de podia te vinden. Wij vonden dat iedereen deze muziek moest kunnen horen, en in 1982 besloten we de hoogtepunten van het festival maar meteen vast te leggen op de eerste Milkyway cassette. Er zouden er nog vele volgen!

    • Het ging goed met de Melkweg, begin jaren tachtig. We werden langzamerhand zelfs wereldberoemd. Er kwamen jaarlijks honderdduizenden bezoekers en er was nog steeds geen geld maar wel veel saamhorigheid. De muziek speelde zich af in wat nu Oude Zaal en Upstairs heet. Concerten werden voorafgegaan door een theatervoorstelling. Ondertussen werd er in- en uitgelopen, in de Cinema draaiden films, er was een markt met spacecake, naast een café-restaurant waar jarenlang geen bier en cola werden verkocht en een theehuis met pannenkoeken. En dat alles voor één bescheiden entreeprijs.

      Het publiek stond niet, maar lag of zat. Onder het regiebalkon van de Oude Zaal bevond zich een met Perzisch tapijt bekleed ligpodium. Daar kon je in groepsverband gezellig joints en chillums roken, een beetje kletsen en uitrusten. Ondertussen speelde er ter verhoging van de sfeer een door mij geboekte band op het muziekpodium.
      Maar de tijdgeest in de jaren tachtig veranderde. Wij wilden meer betrokkenheid van het publiek en het ligpodium moest wijken voor zitbanken. In de muziek was het doe-het-zelf tijdperk van de punk aangebroken. Iedereen kon muziek maken, was het devies. Mijn bureau stroomde over van de democassettes. Vaak werd gebrek aan talent gecompenseerd door veel volume en ongebreideld enthousiasme. Bij onze buitenlandse buren kwamen de wat meer artistieke stromingen als New Wave en Neue Deutsche Welle in zicht.

      Ik besloot in 1980 dat het hoog tijd werd om landelijke groepenpresentaties te gaan samenstellen. Vier dagen lang drie groepen per avond, geselecteerd uit de toen nog elf provincies onder het motto Provinciepop. Alle bands konden na afloop een gratis opname van hun optreden mee naar huis nemen. Het zijn uiteindelijk vijf edities geworden, met in 1984 de laatste aflevering.

      Het was trouwens nog moeilijk kiezen. Er bleek een onvermoede landelijke creativiteit te bestaan. Jeugdhonken werden bezocht, popcollectieven gebeld en welingelichte kringen geraadpleegd. Het meenemen van veel fans naar de Melkweg om de baromzet op peil te houden was een aanbeveling. Op deze Provinciepop 1983 staan zowel reggae, punk en hardrock als meer onbenoembare muziekstijlen vereeuwigd. Vol overgave uitgevoerd, met naast uiteraard Engels en wat Duits ook verrassend veel teksten in het Nederlands en streektalen. Luister en huiver!

      BELUISTER HIER

    • De jaren tachtig waren aan zet gekomen en dat was maar goed ook! Na de frivole ontdekkingsreizen in de jaren zeventig met het Spring Festival, de eerste Vrouwenfestivals en het Festival of Fools was het Tijdperk van de Verbeelding ten einde gekomen. De naïeve idealen van Flower Power en hippies maakten plaats voor de politiek bewuste kabouters. De ongedwongen en losbandige pret van funk, soul en disco werd vervangen door de ernst van punkers en krakers. No Future en doemdenken kwamen in de mode. En dat was wel even andere koek! 
      De doe-het-zelf tijd was aangebroken. Niks virtuoze gitaarpartijen, conceptalbums of ellenlange drumsolo’s, maar snelle heftige songs, opstandige taal en modieuze synthesizers en elektronica gingen de dienst uitmaken. Iedereen kon muziek maken was het devies - en iedereen wilde uiteraard op het podium van de Melkweg staan.

      De cassettedemo’s stroomden in grote hoeveelheden bij mij binnen. Net als de opgewonden telefoontjes. Of wij het ook zo geweldig vonden en waarom dan wel niet en wanneer ze eindelijk konden komen spelen. En of wij het bandje maar wilden terugsturen, wat wij nooit deden. De bands die het aanhoren waard waren konden een optreden krijgen op een van de maandelijkse Groepenavonden, waar drie nieuwkomers zich presenteerden. Met na afloop een fatsoenlijke 4-sporen liveopname om mee naar huis te nemen.
      Op deze eerste Hollandse Nieuwe productie staan de hoogtepunten uit de sets van elf groepen van eigen bodem bijeengesprokkeld. Nog altijd spat het enthousiasme van de opnames af. Uiteraard allemaal eigen nummers, vaak naar model van Amerikaanse en Engelse voorbeelden. De inspiratie moet toch ergens vandaan komen, nietwaar? 
      Zoals bij de eigenzinnige Amsterdamse Kunstacademieband Blue Murder met Velvet Underground referenties, het Nijmeegse Buster Smiles met een Neil Young-sound of de Bowie-pastiche van Jim Rensson & The Crew. Maar er is ook frisse ska in Specials-stijl van Zzipp of extatische zang à la The Cure bij de Haagse Spotlight Kids. 

      Een categorie apart is de Nederlandstalige groep De Steile Wand. Deze voorloper van De Raggende Manne wist het nummer ‘Kantoorklerk’ live op te vrolijken met een hilarisch toneelstukje inclusief aktentassen en designbrillen. 
      Zin in een tijdreisje? Doe dan je ogen dicht, je oren open en het volume harder. Je staat in de Oude Zaal van de Melkweg. Het is voorjaar 1983. Het zaallicht dooft. De eerste band struikelt het podium op. Je zult verrast worden!

      BELUISTER HIER

    • Het is 1984. Big Brother Is Watching You. De Melkweg is in zijn puberjaren en gaat de strijd aan met gemeente en andere overheden. Er dreigen nieuwe bezuinigingen. Is dit zogenaamde multimediacentrum met zijn 200.000 bezoekers per jaar een welzijnsproject om de jeugd van de straat te houden of is het een kunstinstelling, waar niet alleen alles kan maar ook alles gebeurt? Feitelijk is het van beide een beetje, maar de laatste optie biedt in onze optiek een veel beter uitzicht op de toekomst.
      Sinds de start is er eindeloos gesloopt, getimmerd, verbouwd en vernieuwd in de oude melkfabriek. De entreeprijs is van vast naar variabel gegaan, afhankelijk van het programma-aanbod. Eenmaal binnen is er vrije toegang tot wat er gaande is aan muziek, theater, film en exposities. Inmiddels geldt de Melkweg als het Mekka van het Nederlandse clubcircuit.
      Na de uitputtende decembermaand vol feestdagen is januari de perfecte tijd voor de vijfde aflevering van de vierdaagse landelijke groepenpresentatie Provinciepop. Naast media-aandacht voor de Melkweg In de regionale pers leverde dit ook een aardig overzicht op van wat er muzikaal leefde in de provincie. We moesten natuurlijk in het arrogante Amsterdam vooral niet denken dat het buitengebied onderontwikkeld was.
      Eigen nummers uitvoeren is nu het devies. Het is de tijd van de new wave met keyboards in de hoofdrol. Naast de punk, die meer thuis was in Paradiso, ging mijn voorkeur uit naar melodieuze uptempo songs. Soms bombastisch, maar altijd energiek! De tijdgeest is hierin onmiskenbaar hoor- en voelbaar. Luister naar de Drentse boodschap van Eenfout met ‘Ik Ben Niet Bang’ en voel de ijzige kou van art rockers Cancel in ‘Siberia’. Of beleef het Simple Minds-gevoel bij Me Primitive en de Nederwave van 12” From Heaven met zijn voluit gierende synthesizers.
      Geen van de elf groepen op deze cassette heeft de jaren 80 overleefd. Met als uitzondering de slotact van deze Provinciepopweek. Al eerder ontdekt als Stampei, maar sinds enkele jaren op de podia als De Dijk, met onvervalste Nederlandstalige rock en blues. Niks vernieuwend, maar gewoon ijzersterk. Nog niet geliefd bij het grote publiek, maar dat heeft niet lang geduurd. Niet voor niets heb ik ze daarna tientallen jaren als een vaste gast in het Melkweg-programma laten terugkomen. Geniet mee van hun vakmanschap op het eerste nummer van deze cassette, ‘Nooit meer Tarzan’.

      BELUISTER HIER

    • Salsa? Voor de een is dat muziek die hoort bij zee, zon en palmenstrand en een ander denkt aan verhitte obers die teveel koffie gedronken hebben. Maar behalve deze snelle blik is hier meer te ontdekken. Deze Caribische muziekcultuur met Spaanse en Afrikaanse ouders is in meer dan honderd jaar uitgegroeid tot een van ’s werelds meest populaire muziekstijlen.
      De liefhebbers waren te vinden bij danscafé Iboya op het Leidseplein met in het weekend livemuziek. Latin lovers flirtten daar met de mooiste meiden op de afrocubaanse ritmes van rumba en merengue. Het leek mij een goed idee om dit publiek naar de Melkweg te krijgen. Met elkaar dansen op de springerige ritmes van de clave zou een prettige afwisseling bieden van de rechtlijnige beat van de popmuziek.
      Amsterdam bood toen al onderdak aan een Latijns-Amerikaanse scene die de dictaturen daar ontvlucht was. En Antillianen en Surinamers wisten de Melkweg al te vinden. Salsa is muziek voor dansers en muzikanten en de eerste latinobands wilden er maar wat graag optreden. Palmbomen werden gehuurd, het menu van het restaurant aangepast en de beste groepen verzameld voor de eerste driedaagse Salsa Fiesta. Allerlei verschillende achtergronden en invloeden uit jazz en pop zorgen voor een eigentijds geluid.
      Op de Milkyway Cassette 05 horen we de meest geslaagde uitvoeringen van een zestal nummers van vijf bands - waaronder het uit Duitsland overgehaalde en tot in de jaren negentig actieve Candela. Onder de vier van eigen bodem Salsa Caliente, de eerste groep rondom de nog altijd aan de weg timmerende trompettiste Saskia Laroo, met een fraaie Santana-cover. Salsaya is te horen met een nederig eerbetoon aan een van de oudste latinorkesten ter wereld uit de jaren twintig op Cuba, La Sonora Matancera. En ook ConjuntoPaco Y Sancho vonden inspiratie in die tijd met hun bewerking van een Celia Cruz son classic. Typisch Europese instrumenten als fluit en viool klinken prominent in het vrolijke nummer van Y Crazy Olandezy over een mangoverkoper in een befaamde Charlie Palmieri-song, afkomstig uit de Caribische smeltkroes van muzikanten in New York.
      Latinomuziek is sindsdien nooit meer vertrokken uit de Melkweg. Salsa won aan populariteit en ik zorgde voor buitenlandse topbands op het podium. Er ontstonden dansscholen, Cubaanse muziek werd breed omarmd en nieuwe invloeden vanuit de hiphopcultuur brachten een frisse impuls. In een lange programmalijn van Salsa Fiesta via de Roots Rhythm Club langs Que Pasa naar het huidige Fiesta Macumba is de Melkweg er uitstekend in geslaagd dit publiek aan zich te binden.

      BELUISTER HIER

    • De popmuziek in Nederland was aan zijn tweede jeugd begonnen. In dit pre-digitale tijdperk floreerde ook de muziekcassette. Uiteraard wilde iedereen die een gitaar vasthield in de Melkweg optreden. Om de chaos enigszins te bezweren besloot ik de luisterresultaten van alle demo’s in een groot formaat kasboek bij te gaan houden. Dit Melkweg Cassetteboek bleek vijf jaar later en 1000 demo’s verder een fraai overzicht van en een onthullend kijkje in de Nederpopwereld op te leveren.   

      Ons standaardverzoek van ‘stuur demo, bio en foto’ bracht maar zelden de gewenste helderheid. Het bleef gokken hoe het er live aan toeging. Tussen alle zolderproducties en knutselkiekjes was het letten op kleine details mijn specialiteit geworden om de zeggingskracht van een bandje te beoordelen. Niet zelden bleek echter die talentvolle zangeres van de demo net uit de band gestapt. En was de nieuwe zanger een verschrikking. Dan weer was de band van repertoire gewisseld. Of konden de blazers helaas niet meekomen. 
      Nederland kent niet veel muzikale tradities om op terug te vallen. Wij waren goed in tekst en cabaret met muzikale begeleiding. Losgaan puur op de artistieke kracht van Nederpop bleef zeldzaam. Het navolgen van buitenlandse helden was favoriet. Aan enthousiasme bij de hobbybandjes overigens geen gebrek. Met drie acts op een avond viel er gelukkig toch nog vaak te genieten van spannende en verrassende concerten. Uit vier avonden Hollandse Nieuwe in 1983 en 1984 hebben we op deze cassette de beste nummers geselecteerd van tien groepen. 
      Het is een bonte verzameling geworden. Van de drie ongecompliceerd spelende en zingende Miami Beach Girls tot het theatrale Modern Complex, dat inspiratie vond in het Duitse cabaret van Kurt Weill. Bij Circus of Habits klinkt de spacesound van David Bowie door en Fall Out was ongetwijfeld fan van The Cure. In een onvervalste punkversie gaat Onrust B.V. lekker tekeer met een vurige scheldpartij op alles wat Nederlands is, inclusief het Wilhelmus. In het Haarlemse powerrocktrio Sjako is het talent van stergitarist Wouter Planteijdt onmiskenbaar. Vernoemd naar een Amsterdamse dorpsgek in de Middeleeuwen werd het een van Nederlands meest invloedrijke bands, actief tot op de dag van vandaag!

      BELUISTER HIER

    • We hadden er al wel veel over gehoord maar het nog niet meegemaakt. Eindelijk was het in juni 1976 dan zover. De Amsterdamse Jaap Edenhal was uitverkocht, er werden zelfs zijdeuren geforceerd en op het podium verscheen een bezwerende zanger, die met zwiepende dreadlocks en trappelende danspassen de zaal in extase bracht. De eerste Europese tour van Bob Marley & The Wailers was een feit en maakte diepe indruk. Het reggaevirus had Nederland bereikt en zou wereldwijd zijn zegetocht voortzetten.
      De roerige jaren tachtig braken aan. De Melkweg was toen een nogal horizontale organisatie. Geen directie met afdelingshoofden, maar een beleidsbepalende staf met medewerkers. Iedereen was er baas op eigen grond, wat menige tourmanager tot wanhoop dreef. De medewerkersvergaderingen vol met wereldverbeteraars waren legendarisch – iedereen wist alles beter maar niemand was verantwoordelijk.

      Steeds vaker ging ik samen met clubjes waar ik mij verwant mee voelde programma’s organiseren rondom allerlei activistische thema’s. Veelal ergens tegen – apartheid en racisme, woningnood en werkeloosheid, de wapenwedloop en de koude oorlog, politiek en dictatuur – maar met het verschijnen van reggae en de rastafilosofie en niet te vergeten met de hulp van vele joints kwam tegelijk de ideële boodschap van love, peace & justice weer in zicht.
      Kwamen ze eerst nog uit Engeland en pas later uit Jamaica, al spoedig bleek ook de Hollandse bodem vruchtbare grond voor reggaegroepen met veelal Surinaams/Antilliaanse muzikanten in de gelederen. Het werd in 1984 hoog tijd voor het homegrown reggae minifestival Holland Reggae, waarvan de beste nummers op de Milkyway Cassette 07 te horen zijn.

      Inity draagt het ideaal uit van ‘verbroedering door muziek’ en verklaart: ‘buiten op straat slaan ze elkaar om de oren, maar in de zaal staan ze naast elkaar te swingen’. Bij Tuwakka horen we ook calypso- en popinvloeden. Revelation Time heeft met Djeynah Delbety een bijzondere zanger in huis. Zij maken indruk met hun eerste optreden ooit en hun betrokken teksten. Zo handelt ‘Small Boy’ over Kerwin Duinmeijer, de 15-jarige Antilliaan die in 1983 om zijn kleur in de Damstraat werd vermoord door een racistische skinhead. De groep scoorde in 1988 nog een Top 40-hit samen met voetballer Ruud Gullit.
      Reggae is nooit meer weggegaan en vernieuwde zich in de loop der jaren met dub, dancehall, raggamuffin en reggaeton tot breed gewaardeerde en geliefde muziekstijlen. Tot op de dag van vandaag vinden zij hun belangrijkste podium in de Melkweg.

      BELUISTER HIER

    • Die avond viel de regen met bakken naar beneden. We bevonden ons op en onder plastic zeiltjes op het gras van het Amsterdamse Bos met nog zo’n 700 andere bezoekers van het Amsterdam Summer Festival. Headliner Fela ‘Black President’ Kuti, net getrouwd met 27 echtgenotes, beklaagde zich op het podium over de apocalyptische omstandigheden in ‘the swamps of Amsterdam’. Het werd een magische en historische kennismaking met de wild swingende afrobeat van zijn orkest Africa ’70, met tientallen muzikanten en exotisch uitgedoste danseressen. Hier, in 1981, begon mijn speurtocht langs de vele schatkamers van de Afrikaanse muziek.
      Het eerste Africa Roots Festival in 1983 - vijf dagen moderne Afrikaanse cultuur van onder de Sahara met muziek, dans, workshops, films, expo en cuisine Africaine in alle ruimtes van de Melkweg en in het Vondelpark Openlucht Theater, bracht een flinke portie opwinding teweeg bij maar liefst 14.000 bezoekers. Amsterdamse Afrikanen woonden er nog maar nauwelijks in de hoofdstad, maar aan wereldreizigers en andere globalisten ook toen al geen gebrek. Een jarenlange festivaltraditie was geboren!
      In de smeltkroezen van de Europese hoofdsteden met een koloniaal verleden broeide en gistte het van de nieuwe muziekstijlen. Europese tours voor Afrikaanse muzikanten waren er niet, dus ging ik in Parijs, Brussel, Londen en Berlijn op zoek naar geestverwanten. Een tweede Africa Roots voor 1984 stond al snel in de steigers. Jonge muziekgroepen wilden maar wat graag naar een Amsterdams festival komen. Het was het uitgelezen moment om ook wat dicht bij huis was in het programma op te nemen. Zo werd de Melkweg het eerste poppodium met Surinaamse bands in de schijnwerpers.
      Na optredens van Afrikaanse supersterren als Manu Dibango in 1983 en daarna het legendarische, zes uur durende concert van de Zaïrese grand maître Franco et Le T.P.O.K. Jazz, kregen ook de media door dat er in de Melkweg meer te beleven viel dan alleen de Noord-Atlantische popcultuur. Er verschenen krantenkoppen als ‘Afrikaanse musici weten niet van ophouden’ en ‘Overtuigend pleidooi voor Afro-Surinaamse ritmiek’. Van de Libelle tot De Telegraaf schonk de pers uitgebreid aandacht aan het festival.
      Werd het eerste Africa Roots nog op het vinyl van Milkyway Records vastgelegd, voor de 1984 festivaleditie is gekozen voor een handzame cassette met livetracks van maar liefst negen groepen. Beleef het festivalgevoel en laat je meenemen door onder andere de pioniers van de West-Afrikaanse pop Ifang Bondi en de afrobeat van ex-Fela Kuti blazer Feso Trombone. Laat je gaan op de meeslepende highlife dansgrooves van de Sunsum Band uit Ghana en geniet van de sprankelende soukous van Kanda Bongo Man en de vrolijke kaseko van de Surinaamse vrouwenband Oema Prisirie!

      BELUISTER HIER

    • De wereld op de poppodia in Nederland werd tot 1985 als vanouds gedomineerd door Engelse en Amerikaanse bands. Hoewel een Spaanstalige Chicano-hit als La Bamba en een classic als Guantanamera al in de jaren zestig wereldwijd scoorden, was muziek uit Midden- en Zuid-Amerika hier nog altijd niet ontdekt. In wereldstad Amsterdam verborg het zich in obscure danscafés.
      De salsa ontstond begin jaren zeventig uit een verbintenis tussen Cubaanse en Amerikaanse muzikanten in New York. Aangezien popjournalisten niet van dansen hielden, kon het nog zo’n twintig jaar duren voordat het muzikale vakmanschap van de salsa door de muziekmedia in Nederland enigszins serieus genomen werd. Amusement was commercieel en paste niet echt in hun wereldbeeld.

      In tijden van bezuinigingen en te midden van het protesterende punkgeweld was er bij een groeiend deel van het publiek wel degelijk behoefte aan vrolijke feestjes. Er ontstonden nieuwe dansscholen en inmiddels had de Melkweg zich al een reputatie verworven met de maandelijkse Fiesta Salsa avond en meerdaagse salsafestivals. Hier kwamen de beste dansers op zoek naar de mooiste meiden en was het tot laat uitbundig feest in de Oude Zaal.
      Voor de grote Amerikaanse salsasterren werden nog geen tournees georganiseerd. Maar in de smeltkroes van Amsterdam met zijn Caraïbische koloniale connecties was voldoende kwaliteit aanwezig om opnieuw een driedaags Fiesta Salsa festival in de Melkweg neer te zetten, waarvan we de hoogtepunten hebben weten vast te leggen op deze Milkyway Cassette 09.
      Zo kun je genieten van de internationale allure van de Puerto Ricaanse Amsterdammer Ruben Salas met de beste blazers uit de jazzscene rond het BIMHUIS in een vlammend eerbetoon aan de Colombiaanse danseres Amparo Arrebato. Of probeer de snelle salsa-merengue inclusief accordeon van Manzanas eens bij te houden, met hun liedjes over paarden en honden. De meer akoestische muziekstijl van Salsa Charanga komt uit Cuba en is een van de voorlopers van de salsa. De Europese instrumenten fluit en viool spelen hier de hoofdrol. Als zuinige Antilliaanse Nederlanders horen we Exotica Tropical zingen over hun geldproblemen in So Much Bills. De groep Candela als enige buitenlandse gast uit buurland Duitsland verenigt rock en salsa met flitsend gitaarspel in de stijl van Santana.

      Latinmuziek is sindsdien nooit meer uit de Melkweg verdwenen. Buitenlandse grootheden als Tito Puente, Ruben Blades, Eddie Palmieri, Ray Baretto, Oscar D’Leon, Los Van Van en vele Cubaanse en Colombiaanse topmuzikanten hebben er de zaal op zijn kop gezet. En in een steeds nieuw jasje werd het een vast ingrediënt op latere dansavonden als de Roots Rhythm Club, Que Pasa en het Fiesta Macumba van vandaag.

      BELUISTER HIER

    • Er stond al een vervaarlijk ratelende telex op het programmakantoor. Daar was nu ook een faxmachine bijgekomen. Voordat Afrikaanse muzikanten op het Melkwegpodium stonden moest er wel het nodige gebeuren. Allereerst was daar het zoeken naar de juiste persoon om de afspraken mee te maken. Als ik de goede beet had, bleken er paspoorten verlopen en onze aanvragen voor werk- en verblijfsvergunning in Den Haag geen prioriteit te hebben. Om visa te krijgen dienden de muzikanten vervolgens vaak een dagreis door woestijn of jungle te maken naar de dichtstbijzijnde ambassade, die dan net gesloten bleek. Was dat later toch nog gelukt, dan hoopten we tenslotte maar dat het hele gezelschap op tijd in het juiste vliegtuig terecht kwam. Gezien de krakkemikkige infrastructuur in Afrika een hele uitdaging. Eenmaal in Europa aangekomen en de transfer naar Amsterdam achter de rug, vond de band soundchecken overbodig en wilde niet alleen vóór maar ook na de show maaltijden. Ondertussen werd buiten hun kleedkamer op de binnenplaats een vuurtje gestookt om de percussie vast op te warmen. De stemming begon er nu goed in te komen. Het beloofde een mooi concert te gaan worden!   

      De Africa Roots festivals in Melkweg en Vondelpark hadden inmiddels een internationale reputatie gekregen en zorgden voor nagenoeg uitverkochte zalen. Met niet alleen muziek, maar ook met DJ’s, workshops, exposities, films, videopresentaties, markt en uiteraard een cuisine Africaine. Afrikaanse concerten verrasten niet alleen muzikaal. Op het podium vertoonden de muzikanten tot vermaak van het publiek allerlei gekkigheid om hun avond tot een feestelijke gebeurtenis te maken. Hoewel door alle visaperikelen het festival in 1986 maar liefst drie aangekondigde topacts moest missen, kregen we met last minute vervangingen dat jaar toch een volwaardig festivalprogramma. Nieuw daarin was ’Une Nuit Algerienne’. De opstandige raï (letterlijk: ‘mijn mening’), muziek uit de Noord-Afrikaanse Maghreb en Parijs beleefde toen in de Melkweg zijn Nederlandse primeur.

      Opnames van Africa Roots festivals kun je beluisteren op zowel het vinyl van Milkyway Records als op Milkyway Cassettes. De vierde editie van Africa Roots is op beide uitgebracht en bevat de best gelukte nummers van vijf bands. Opener is de adellijke albino Salif Keita met Les Ambassadeurs. Al gelauwerd in thuisland Mali door zijn dramatische stem en manier van optreden waarschuwt hij in Primpin’ voor de vele verleidingen van alcohol en drugs. Ook uit West-Afrika maar uit Senegal komt Baba Maal. Hij verbindt met zijn band Daande Lenõl (‘Stem van het Volk’) traditionele ritmes met invloeden uit reggae en flamenco tot een bezwerend geheel. Landgenoten gaven Cheb Mami de eretitel Le Prince du Raï. Hij zingt met publiek de sterren van de hemel in zijn versie van een Khaled-hit. Bonga is de held van veel Angolezen door zijn activistenrol in de verzetsbeweging. Doe nu je raam en de volumeknop open! Laat de buurt meegenieten en spring door je kamer op zijn vrolijke sembaritmes en huil mee met zijn door Cesaría Evora grootgemaakte klassieke smartlap Camin Longe. Daarna word je vanzelf weer vrolijk van de energieke highlife met sprankelende ritmiek van A.B. Crentsil. Hij laat horen dat hij behoort tot de Ghanese top van deze gitaarmuziek die voortraast als een sneltrein door een tropisch landschap.

      BELUISTER HIER

    • Het is 1987. Amsterdam is uitgeroepen tot Culturele Hoofdstad van Europa. Het werd ons bij de Melkweg steeds duidelijker dat elders in de wereld populaire muziekstijlen opbloeiden met voor westerse oren nieuwe en spannende muziek. Voor ons de hoogste tijd en het geschikte moment om een groot publiek te laten kennismaken met de muziekculturen van onze buitenlandse buren. Na vier succesvolle Africa Roots Festivals droomden we van meer muzikale diversiteit. We wilden onze grenzen gaan verleggen met een grootschalig festijn met muziek uit alle windstreken op vele locaties.

      Dus werden er plannen gesmeed, contacten gelegd en afspraken gemaakt. De Amsterdam Roots Meeting stond in de steigers waarin binnen vier weken zo’n honderd optredens op vijf Amsterdamse locaties inclusief Nederlandse tournees gepland stonden. En nog mooier: er waren zelfs budgetten aan ons beloofd. Het was wel even schrikken toen twee maanden voor de start de verantwoordelijke cultuurbobo’s ons meedeelden dat het toegezegde geld helaas op was. We hebben tot bij minister Brinkman van WVC in Den Haag moeten ruzie maken om de beloofde middelen veilig te stellen. Het feest kon beginnen!
      Het hart van het festival klopte en bruiste in de Melkweg en in het Vondelpark. Met in het park niet alleen gratis toegankelijke concerten in het Openlucht Theater maar voor het afsluitende pinksterweekend werd daar ook een tweetal forse tenten opgetrokken. Voor de grootste was wel een kaartje van twintig gulden nodig. Hiermee hadden we buiten de Amsterdamse creativiteit gerekend. Het zonnetje scheen vrolijk en een groot deel van het publiek genoot zonder ticket buiten in het gras van de concerten in de tent. Bovendien bleek de daar geprogrammeerde Antilliaanse topgroep Doble R de volgende dag stiekem een (uitverkocht!) optreden elders in Amsterdam geregeld te hebben. Hoewel het festival een groot publiekssucces werd voor de ongeveer 30.000 bezoekers, kwamen we met dit slotfeest onverwacht toch nog in de rode cijfers terecht.

      Voor deze Milkyway Cassette zijn vier groepen geselecteerd die in eigen land tot de nationale top behoren en daar een absolute heldenstatus hebben. Het eerste optreden buiten Afrika van de majestueuze Senegalese zanger Thione Seck werd een vier uur durend feest, waarvan we een half uur hebben vastgelegd. In West-Afrika is al twintig jaar het dertien man sterke orkest Kalum Star actief. Zij bouwden in die tijd een reputatie op als een van de wildste bands van Guinee met dynamische optredens vol springerige ritmes en uitgelaten zang. Bezwerend gezongen actuele teksten op authentieke ritmes van akoestische instrumenten kenmerken de trancemuziek van Jil Jilala uit Marokko. De combinatie van drie violen en drie trombones geven het Cubaanse Los Van Van zijn eigen klankkleur. Hier wordt gedemonstreerd hoe een briljant spelend orkest tot op de dag van vandaag podia en publiek in vuur en vlam kan zetten.

      BELUISTER HIER

    • Het kwam onverwacht aanwaaien over de Middellandse Zee. Verguisd door de machthebbers daar, maar omarmd door een nieuwe generatie Noord-Afrikanen. Het was opstandige en opwindende muziek van de straat, die liet horen wat jonge mensen dachten. Raï (= mening) heeft zijn roots in de Algerijnse bedoeïenenmuziek en was ooit populair in kroegen en bordelen van de Algerijnse havenstad Oran.

      Met de komst van de synthesizer en een groeiende behoefte aan verzet tegen het politieke regime werd raï herboren als een onbeschoft swingende uitlaatklep voor de jeugd. Zij bezong de liefde, vrije partnerkeuze en de schoonheid van het andere geslacht. Het werd daarmee halverwege de jaren tachtig een snelgroeiende stroming in de popmuziek, die via Parijs zijn opmars in Europa begon. Alle reden voor mij om deze nieuwe muziek naar de Melkweg te halen! In de westerse popmuziek was de opwinding van de punk verdwenen en was het navelstaren alweer begonnen. Reggae, latin en Afrikaanse concerten hadden met hun enthousiaste publieksaanhang intussen wel nieuw leven in de brouwerij gebracht.

      Met de nieuwe concertserie Nuit Arabe hoopten we de voor ons nieuwe publieksgroep van Marokkaanse Amsterdammers binnen te halen. Dus werden alle Marokkaanse media die we konden vinden ingelicht en ging ik met stapels flyers langs de slagers en naar de cassetteshops op de Oosterse markt in Beverwijk. Niet iedereen was even blij met het succes van de uitverkochte avonden die volgden. Het uitbundige gedrag van dit publiek resulteerde in chaotische taferelen bij de deur en in de zaal waardoor onze portiers weigerden om bij deze concerten te werken. 

      Op deze Milkyway Cassette 12 Nuit Arabe horen we hoe vijf topvocalisten de Oude Zaal op zijn kop zettenCheb Kader groeide op in Parijs. Daar verruilde hij zijn carrière als automonteur voor die van muzikant. Hij voegde funk, rock en reggae toe aan de raïtraditie en geldt daardoor tot vandaag als een muzikale vernieuwer. Het echtpaar Sahraoui en Fadelahad internationaal een hit met N’Sel Fik (Jij hoort bij mij). Hun nummers tintelen van levenslust en erotiek en er is een glansrol voor de trompet weggelegd. Hun geluidsman en producer Rachid Baba is enige jaren later door fundamentalisten vermoord.
      Le Prince du Raï Cheb Mami had al honderdduizenden cassettes in Noord-Afrika verkocht toen hij als eerste raïmuzikant zijn Nederlandse debuut in de Melkweg maakte tijdens het Africa Roots Festival 1986. Samen met het publiekschitterthij in het Khaled-nummer HaydaRaykoum. Toen al een opgewonden standje op het podium, die na Amerikaans succes zijn sterallures niet meer de baas bleef. Het bezorgde hem later alsnog twee jaar cel wegens wangedrag.
      Khaled is Le Roi du Raï en wordt gezien als de onbetwiste grootmeester van de raï. Voor een bonte mix van geëmotioneerde Marokkanen en verwonderde alternativo’s stond ook hij als eerste in de Melkweg. Zijn duetten met medezanger Cheb Kada klinken adembenemend. Als topcharmeur weet hij het publiek als geen ander om zijn vinger te winden. Hitsingle Aïcha bracht hem wereldwijd succes met tachtig miljoen verkochte platen en ook onlangs nog een uitverkocht Concertgebouw.

      BELUISTER HIER

    • Steeds vaker hoorde ik verhalen over spannende muziek die ik nog niet kende. Hele volksstammen schenen daarvan in vervoering te raken. Dat leek mij wel iets om naar de Melkweg te halen. De benauwde jaren tachtig liepen ten einde en het werd hoog tijd voor nieuwe initiatieven en inspiratie. De opkomende hiphop en house waren minder aan mij besteed. Inmiddels was de gehele westerse popmuziek in al zijn geledingen in handen van de autoritaire muziekindustrie gekomen, met alle gevolgen van dien. 

      Reggae en muziek uit Afrika stonden al langer op het Melkwegprogramma. Bij voorkeur op de vrijdag, met als afsluiter de wekelijkse Roots Rhythm Club, waar gekleurd Amsterdam kwam dansen.
      Na vier Africa Roots Festivals werd de grootschalige manifestatie Amsterdam Roots Meeting in 1987 het eerste festival waarin de blik werd verruimd richting andere culturele bronnen. Waarom zouden we ons tot mooie muziek uit Afrika beperken? Die ontdekkingsreis bracht ons naar andere continenten. Zuid-Amerika kwam in beeld, Noord-Afrika en het Midden Oosten en Azië. Maar ook Europese muziektradities uit Scandinavië, Spanje of de Balkan bleken springlevend. Het World Roots Festival was geboren.

      Bij deze festivals bruisten alle ruimtes van de Melkweg twee weken lang van de activiteiten. Inclusief de Nieuwe Vleugel (nu: The Max) en de Fonteinzaal (nu: Upstairs), Cinema, Restaurant en Expo, waar de muzikanten na afloop van de show hun magere fee aanvulden met de verkoop van lokale prullaria. 
      Wel moest er nog voldoende publiek geworven worden. De ijzeren wet voor kaartverkoop luidt immers ‘onbekend maakt onbemind’. De overheden zagen dit alles als welzijnswerk voor allochtonen zonder enig artistiek belang en weigerden een aparte festivalsubsidie. Thematische programmering en een daaruit volgende gerichte marketing onder de bijna 200 verschillende nationaliteiten in Amsterdam, plus de aandacht van bevriende media, wisten op het nippertje die klus te klaren. En daarmee de reputatie te bevestigen dat het Melkwegpubliek tot het beste van Nederland behoort.  

      Op deze cassette geniet je mee van een uur livemuziek in een uitzinnige festivalsfeer. Remmy Ongala, bijgenaamd ‘The Voice of The Poor Man’, zingt over racisme en sociaal onrecht. Begeleid door knisperende gitaren en het opzwepende ritme van de Congolese rumba heeft hij deze verslavende dansmuziek naar Tanzania gebracht. De 22-jarige Prince du Raï Cheb Mami is net terug uit militaire dienst in Algerije wanneer hij naar de Melkweg komt en hij geniet al een supersterrenstatus bij de Marokkaanse jeugd. Een volle zaal zingt en danst de refreinen mee en het juichende vioolspel van Djamel Ben Yelles maakt de euforie compleet. De swingende soefisongs van de Sabri Brothers brengen het publiek in extase met religieuze teksten op een aardse manier. Met woeste haren, zwaaiende armen en priemende blikken brengt dit achtkoppige ensemble uit Pakistan spiritueel genot vol dynamiek en vocaal vuurwerk, zittend op het podium en slechts begeleid door harmonium, percussie en handgeklap. Ook de feestelijke muziek van Les Musiciens du Nil uit Egypte maakt veel los. Bezoekers springen het podium op en belonen de muzikanten met bankbiljetten. Hier niks geen moderne fratsen maar puur ambacht, met blazers die hun circulaire fluittechniek al improviserend gebruiken voor minutenlange solo’s, terwijl het publiek ze opjut met ritmisch handklappen. Vier World Roots hoogtepunten met muziek die niet aan tijd gebonden is.

      BELUISTER HIER

    • Even geloofden we in een mooiere wereld terecht te zijn gekomen. De Berlijnse Muur viel en Nelson Mandela kwam vrij – ons idealisme leek te zegevieren, maar dat bleek zoals we later merkten een naïeve droom. Maar de Melkweg bleef werken aan haar muzikale staatsgreep om het Anglo-Amerikaanse rockimperium te doorbreken.

      Er ging heel wat gedoe aan vooraf voordat de muzikanten op het podium verschenen. De communicatie verliep meestal in een prettige chaos. Onduidelijke tussenpersonen die alleen voor acht uur ’s ochtends of na middernacht te bereiken zijn, afgesloten telefoons, misverstanden over vervoer, accommodatie en reispapieren. Of wantrouwen tegen die witte organisator, die ongetwijfeld al het geld in eigen zak stak. Of onlusten in het land van herkomst, zoals Algerije, Ethiopië en Nigeria.

      Onlangs was het vreemdelingenbeleid aangescherpt. Aanvragen voor visa en werkvergunningen dienden zes weken voor het concert bij de Haagse ministeries op tafel te liggen. Want ze wisten maar nooit wie ze het land binnenlieten. Met alle namen (iedere week andere), geboorteplaats (‘naast de kerk’) en -datum (‘onbekend’), paspoortnummers (‘net verlopen’). Er verschenen op de telex soms onleesbare kopieën van Arabische paspoorten of de kledingmaten van de muzikanten.

      Ook ambassades en ambtenaren, die muzikanten vaak als lastige klanten beschouwen of de Melkweg maar een rare club vol hasjrokers vinden, blokkeerden soms afgesproken optredens. Om nog maar te zwijgen over het onbeschofte gedrag van Amsterdamse taxichauffeurs bij de aanblik van een exotische groep met bijbehorende instrumenten op het Centraal Station.

      Milkyway Cassette 14 doet met vijf groepen live verslag van het World Roots Festival 1990 en start met de bezwerende chimurenga-leeuw Thomas Mapfumo, muzikaal strijder tegen de blanke kolonisator van Zimbabwe en politiek activist, maar ook groot ganjaliefhebber met alle gevolgen voor een strakke planning.Voor het eerst hoorden we de taraabmuziek van het kruidnageleiland Zanzibar, waar Arabisch en Afrikaans zich vermengen. De vrijgevochten leadzangeres Bi Kidudeheeft zelfs op 80-jarige leeftijd een stem als een kanon, gewend als ze was om zonder microfoon grote menigtes op bruiloften en partijen toe te zingen.

      Uit Barcelona komt Chipèn, nog altijd actief als pioniers van de rumba catalana, waar Spaanse flamenco en de Cubaanse rumba elkaar feestelijk ontmoeten. In een Amsterdams muziekcafé werd ik verrast door de stem van Maria de Fatima. Als bij geen ander klonk in haar groep de melancholie van de Portugese fadoin een sfeer van de kroegen in Lissabon. SukruSani (suikergoed) verraste Amsterdam als Surinames meest populaire dansband door kawinamuziek te vernieuwen, die eerder associaties had met duistere wintirituelen.

      De muzikale avonturen van de Melkweg vonden hun hoogtepunt in de jaarlijkse Rootsfestivals. Culturele tradities uit allerlei delen van de wereld kwamen voor het voetlicht in een programmering met muziek, dans, film, video, expo en workshops en dat alles in een passende ambiance met uitbundig publiek. En na afloop de tropische disco van de Roots Rhythm Club met de nieuwste kwassa, de hotste zouk, de vurigste salsa, de brutaalste raï en de nieuwste raggamuffin’. Zoals de pers bij het verschijnen van de cassette World Roots 1990 kopte: “Dansen en zingen warm aanbevolen!”

      BELUISTER HIER

    • Naast het grote aandeel westerse popmuziek in de Melkweg kreeg muziek uit andere culturen een vaste plek op de vrijdagavond met na afloop de DJ’s van de Roots Rhythm Club. Het werd een vaste stek voor bezoekers, muzikanten en journalisten en een favoriete ontmoetingsplek voor gekleurd Amsterdam.  
      Het jaarlijkse World Roots Festival in alle zalen met muziek, dans, film, expo en workshops en ook nog gratis concerten in het Vondelpark was het jaarlijkse hoogtepunt op dit gebied. De achtdaagse 1991 editie bracht ook Europese muziektradities als Flamenco, Balkan en Mediterrane muziek onder de aandacht met het thema Roots in Europe. Laat je verrassen en geniet mee met deze Milkyway Cassette 15 met zowel een Euroside als een Afroside.   

      Gitarist Shem Tube is een meester van de eenvoud. Twee gitaren en een Fanta flesje maken de dienst uit in zijn akoestische trio Abana ba Nasery (‘Jongens uit de Kinderkamer’). Maar hoe simpel ook, zingen en spelen kunnen ze en daarmee schrijven ze historie als grondleggers van de Keniaanse popmuziek.   
       
      De opwinding spat er van af bij Les Têtes Brûlées uit Cameroun. En dat niet alleen door de agressief ongepolijste sound uit de regenwouden van dit stel heethoofden. Ook hun uitdossing met kaalgeschoren koppen en bodypaint mocht er zijn. Evenals de ravage die ze in hun hotelkamer hadden weten achter te laten.  
      Kaap Verdië is als trans atlantisch tussenstation het domein van veel muzikale invloeden. Bij Finaçon levert dit aanstekelijke dansmuziek op met in de hoofdrollen een jubelende gitaar en uitgelaten zang.  
       
      Met Zaiko Langa Langa weet je het nooit. Ze komen met velen in wisselende bezetting en zijn één van Congo’s supergroepen. Dit maal moest ik na vele telefoontjes een deel van de groep opvissen uit een snackbar op het Rembrandplein om het concert te kunnen laten beginnen. Altijd een dolle boel op het podium en soukous in optima forma!  
       
      Zangeres, actrice en schrijfster Sapho groeide op in Marrakech en vertrok op haar zestiende naar Parijs. Een dynamische diva die verraste door als een van de eersten de muziekwereld van de Egyptische Oum Kalsoum en die van de Française Edith Piaf laat samengaan.  
      Albanië was tot voor kort gehuld in mysteries. Uit het land van de boerenkarren en stalinistische standbeelden verscheen een ploeg morsige mannen in afgedragen kleding op het podium. De verbazing sloeg snel om in verwondering. De klarinetten jammerden, de violen huilden en accordeon, luit en percussie ondersteunden de virtuoze samenzang van Les Musiciens de Permet. De zaal raakte ademloos stil onder zoveel weemoedige stemmen. Het leek of de zangers ieder moment het overhemd van het lijf zouden scheuren. 
      Na de fluwelen revolutie in Tsjecho-Slowakije kon Jablkon eindelijk het land uit om de buitenlandse podia te veroveren. Deze vier muzikale magiërs van ongekende klasse putten uit de Europese folklore en betoveren je met eigen onweerstaanbare sprookjesmuziek.  
      Dwaal tenslotte mee met Mari Boine Persen door de uitgestrekte leegte van Samiland in het uitgestrekte hoge Noorden van Europa. Intens en emotioneel brengt zij als een hedendaagse sjamaan nieuw leven in de mystieke tradities van het joik zingen uit haar Lapse vaderland.  
      De tijd van het CD tijdperk is aangebroken en na de eerdere reeks Milkyway Records komt nu ook de Milkyway Cassette serie na 15 afleveringen tot een eind. Maar niet getreurd! De traditie van het vastleggen van bijzondere live concerten in de Melkweg heb ik voortgezet in de CD serie World Roots Collection op het label van platenmaatschappij Music & Words. Er valt nog van veel moois te genieten. Blijven luisteren dus!

      BELUISTER HIER